Tính sử thi của tác phẩm Rừng xà nu – Nguyễn Trung Thành

Dàn ý

1. Mở bài

– Giới thiệu tác giả và tác phẩm Rừng xà nu

– Nêu vấn đề cần nghị luận

2. Thân bài

a) Khái quát chung về tính sử thi

– Nội dung:

+ Phản ánh những sự kiện mang tính chất trọng đại, có tính cộng đồng toàn dân tộc, có quy mô hoành tráng

+ Ca ngợi những người anh hùng có sức mạnh thần kì, mang những phẩm chất tốt đẹp cũng như khát vọng của toàn dân tộc

– Nghệ thuật:

+ Hệ thống ngôn từ độc đáo, mang tính biểu tượng

+ Bút pháp sử thi đặc sắc

b) Cảm hứng sử thi trong tác phẩm Rừng xà nu

* Đề tài: Chiến tranh vệ quốc

* Hoàn cảnh sáng tác đặc biệt:

– Nguyễn Trung Thành viết Rừng xà nu năm 1965, trong những năm tháng chiến tranh ác liệt nhất của quân dân ta với giặc Mỹ. Khi đó, đế quốc Mỹ đang tiến công mạnh mẽ đánh chiếm miền Nam đồng thời cho quân đánh phá miền Bắc, cả đất nước sôi sục tinh thần đoàn kết đứng lên chống thù

– Tác giả mượn hình ảnh làng Xô-man để qua đó đề cập đến tình trạng những tháng ngày đen tối của đất nước lúc bấy giờ và cách để thoát khỏi nỗi đau khổ đó chỉ có thể là vùng lên chống lại kẻ thù.

=> Tác phẩm tự thân đã mang cái không khí sử thi hào hùng của dân tộc.

* Nhân vật chính của truyện: Tnú – một người con của làng Xô-man, của núi rừng Tây Nguyên, cùng dân làng đứng lên chống Mỹ bằng những vũ khí thô sơ nhất và tinh thần bất khuất, kiên cường nhất.

* Các hình ảnh mang đậm chất sử thi trong tác phẩm

– Bức tranh thiên nhiên núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ, tráng lệ, nên thơ, tạo nên chất sử thi riêng của tác phẩm. Hình ảnh rừng xà nu được lặp đi lặp lại nhiều lần:

+ Mở đầu tác phẩm bằng hình ảnh cánh rừng xà nu “đứng trên rừng xà nu ấy trông ra xa… chân trời”; kết thúc tác phẩm bằng hình ảnh cánh rừng xà nu “đến hút tận chân trời”

+ Cả cánh rừng xà nu “nằm ngay trong tầm ngắm đại bác của đồn giặc”, “không cây nào là không bị thương”, “bị phạt ngang cây, đổ rạp xuống, tuôn nhựa tràn trề”

+ Sức sống tràn trề mãnh liệt: Một cây ngã xuống thì “đã có bốn năm cây con mọc lên”, “ít có loài cây sinh sôi nảy nở khỏe như vậy”, “vô số cây con mọc lên”; ham ánh sáng “phóng lên rất nhanh… thẳng tắp”

+ Chúng vẫn luôn “ưỡn tấm ngực lớn để bảo vệ ngôi làng”

=> Hình ảnh cây xà nu biểu tượng cho người Xô-man nói riêng và cả dân tộc Việt Nam nói chung, đồng thời khung gian hùng vĩ nên thơ đó tạo nên cảm hứng sử thi cho tác phẩm.

– Hình tượng người anh hùng sử thi – Tnú:

+ Là người mang số phận của cả cộng đồng: Tnú là nạn nhân cũng là người trực tiếp chịu đựng những tổn thương do kẻ thù gây ra: Ngày nhỏ mồ côi, được dân làng nuôi nấng dạy dỗ; lớn lên làm cách mạng bị giặc bắt nhiều lần; vợ con bị giặc giết chết; bản thân bị giặc tẩm dầu xà nu đốt 10 đầu ngón tay.

+ Là hiện thân của một người con mang lí tưởng của đất nước: Từ nhỏ đã tự nguyện tham gia cách mạng; lớn lênvượt ngục về làng lãnh đạo nhân dân Xô-man làm cách mạng; khi tính mạng bị đe dọa cũng chỉ nghĩ đến việc “mình sẽ chết nhưng ai sẽ thay mình lãnh đạo dân làng”

+ Mang những phẩm chất tiêu biểu của người Tây Nguyên: Gan dạ, dũng cảm, quyết đoán hơn người…; yêu quê hương, yêu đồng bào, yêu thương vợ con.

=> Hình tượng Tnú được xây dựng dựa trên cảm hứng sử thi rất đặc trưng, tạo nên nét đặc sắc riêng của người anh hùng núi rừng Tây Nguyên

– Hình tượng những con người trong cộng đồng làng Xô-man:

+ Cụ Mết: Già làng, lớp người đi trước luôn truyền dạy cho con cháu tinh thần yêu nước, tinh thần cách mạng, “Đảng còn thì núi nước này còn”, “chúng nó cầm súng thì mình cầm giáo”

+ Dít: Cô bí thư chi bộ Đảng, lớp thanh niên kế cận tiếp nối con đường cách mạng của làng Xô-man, nòng cốt của cuộc kháng chiến

+ Bé Heng: Cậu bé giao liên, kế tiếp công việc liên lạc của Tnú thuở nhỏ, với “chiếc áo bà ba dài phết mông, vẫn đóng khố” nhưng có ý thức cách mạng lớn

+ Hình ảnh dân làng: Tụ tập nhau ở nhà cụ Mết, nghe cụ kể về cuộc đời người anh hùng Tnú “Cơm nước xong, từ phía nhà ưng,… lũ lượt kéo tới nhà cụ Mết”

=> Tinh thần đoàn kết tập thể, tinh thần cộng đồng truyền từ đời này sang đời khác tạo nên tinh thần dân tộc bất diệt.

* Đặc sắc nghệ thuật tác phẩm Rừng xà nu

– Giọng kể chuyện: Trang trọng, hào hùng, tráng lệ những cũng không kém phần lãng mạn

– Các biện pháp nghệ thuật đặc tả: Cường điệu, so sánh, nhân hóa, ẩn dụ,…

– Kết cấu truyện đầu cuối tương ứng: Mở đầu là hình ảnh rừng xà nu, kết thúc cũng là hình ảnh rừng xà nu.

=> Góp phần tăng tính sử thi cho tác phẩm.

3. Kết bài

– Khái quát lại vấn đề