Chaebol là gì? Ảnh hưởng của các Chaebol – THPT Lê Hồng Phong

Quá trình hình thành và phát triển của Chaebol

Sự hình thành và thiết lập ban đầu của hệ thống Chaebol (Đầu những năm 1950 – trước cuộc khủng hoảng IMF)

Sau khi chính phủ Hàn Quốc thành lập năm 1948, đã thực hiện việc giải ngân ưu đãi tài sản, phân bổ đặc quyền viện trợ và các khoản vay ưu đãi từ các ngân hàng. Đó là cơ sở cho sự hình thành Chaebol trong những năm 1950. Vào những năm 1950, ngành công nghiệp (xay xát, đường, kéo sợi bông) phát triển vượt bậc nhờ vào viện trợ nguyên liệu thô và tư liệu sản xuất. Đây là cơ hội cho các tập đoàn Hàn Quốc tích lũy tài sản. Vào cuối thời gian này, Samsung, Samho và Gaepung,.. đã nổi lên như các Chaebol với một số công ty con trực thuộc.

Trong thời kỳ chính trị hỗn loạn đầu những năm 1960, các doanh nhân với kinh nghiệm quản lý kinh doanh, nắm bắt được cơ hội đầu tư mới và phát triển thành Chaebol. Sau đó, Chính phủ dưới thời Tổng thống Park Chung-hee đã thực hiện nhiều chính sách để hỗ trợ ngành xuất khẩu nhằm mục đích tăng trưởng kinh tế. Trong suốt những năm 1960, hầu hết 10 tập đoàn hàng đầu đã biến các ngành công nghiệp mới nổi khu vực thứ nhất và thứ hai làm trung tâm cho ngành công nghiệp nhẹ.

Hệ thống Chaebol thiết lập (Những năm 1970 – trước cuộc khủng hoảng IMF)

Đến những năm 1970, các Chaebol lớn bắt đầu mở rộng quy mô một cách nghiêm túc. Chính phủ không tiếc tiền hỗ trợ để thúc đẩy xuất khẩu công nghiệp nặng và hóa chất. Thông qua đó, các Chaebol không chỉ thống trị các ngành công nghiệp chủ chốt như công nghiệp nặng, hóa chất,… mà còn vận hành các doanh nghiệp quy mô lớn. Từ đó thiết lập sự thống trị nền kinh tế Hàn Quốc.

Cuối những năm 1970, các Chaebol phải đối mặt với cuộc khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng. Đầu tư vào ngành công nghiệp nặng, hóa chất trở nên dư thừa. Xuất khẩu giảm do suy thoái toàn cầu. Tuy nhiên, các Chaebol đã củng cố cơ cấu quản trị của họ. Việc tái cấu trúc các doanh nghiệp diễn ra theo hình thức tập trung vốn. Các tập đoàn đã lấy lại khả năng cạnh tranh của mình thông qua việc hợp nhất các ngành công nghiệp hóa chất, công nghiệp nặng.

Trong những năm 1980, các Chaebol càng củng cố sự thống trị đối với nền kinh tế Hàn Quốc. Họ còn thống trị trong ngành khai thác bằng cách mở rộng mối quan hệ với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Bằng cách sở hữu cổ phiếu ngân hàng, các Chaebol chiếm một vị trí thuận lợi trong các khoản vay tài chính.

Kể từ năm 1988, sự tự do hóa đã diễn ra mạnh mẽ dưới áp lực của Hoa Kỳ. Đỉnh điểm là khi chính quyền Kim Young-sam thúc đẩy chính sách “toàn cầu hóa” và gia nhập OECD. Thành công của các Chaebol là có thể thoát khỏi sự kiểm soát của quyền lực nhà nước và dần chiếm được ưu thế trong quan hệ song phương.

Củng cố hệ thống Chaebol (sau khủng hoảng ngoại hối IMF đến nay)

Hệ thống Chaebol sau khủng hoảng tài chính cho thấy những đặc điểm khác biệt rõ rệt so với trước.

Bắt đầu từ cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á năm 1997, chính phủ thực hiện chính sách cải tổ Chaebol. Các quy định về tín dụng đã được nới lỏng trong những ngành công nghiệp chính được lựa chọn. Chẳng hạn như nới lỏng quy định quản lý tín dụng, giảm các hạn chế về tổng đầu tư,… Sức nặng và tầm ảnh hưởng của các Chaebol đối với nền kinh tế Hàn Quốc nói chung đã mở rộng hơn so với trước cuộc khủng hoảng. Kết quả là hệ thống Chaebol đi theo hướng mạnh lên thay vì suy yếu.

Sự phát triển của Tập đoàn Samsung rất đáng chú ý trong cuộc khủng hoảng. Năm 1997, tổng tài sản và GDP của Samsung lần lượt chiếm 26% và 10% trong 5 Chaebol hàng đầu. Vào năm 2012, hai chỉ số này đã tăng lên thành 48% và 20%. Nói cách khác, riêng Samsung đã chiếm gần 1/2 tổng doanh số của 5 tập đoàn hàng đầu. Và số lượng bán ra tương đương 1/5 tổng GDP của Hàn Quốc.

Đặc điểm Chaebol Hàn Quốc

Cơ cấu quyền lực của các tập đoàn tài phiệt mang tính tập trung cao. Thường những người đứng đầu gia tộc sẽ có quyền quyết định chính trong mọi vấn đề cũng như những công ty con của tập đoàn ấy.

Các tài phiệt Hàn Quốc tự thành lập những hãng riêng để phục vụ cho việc xuất khẩu của họ

Luật pháp và chính phủ Hàn Quốc kiểm soát Chaebol trong lĩnh vực tài chính nên các Chaebol khó có thể phát triển riêng biệt về tài chính, ngân hàng.

Mặc dù hệ thống phân quyền của mô hình Chaebol rất phức tạp và chồng chéo lên nhau, nhưng nó lại hoạt động hiệu quả bằng việc để một người đứng đầu tập đoàn nắm quyền kiểm soát các công ty mẹ.

Các công ty mẹ này tiếp tục chịu trách nhiệm quản lý các công ty con trực thuộc khác. Điều quan trọng là toàn bộ công việc điều hành và nguồn quỹ kinh doanh này sẽ do con cháu của đại gia tộc Chaebol nắm giữ. Vì vậy có thể nhận định rằng, cơ cấu quyền lực của các tập đoàn tài phiệt có mức độ tập trung cao, thường người đứng đầu có quyền quyết định tất cả mọi việc.

Bạn cũng không khó bắt gặp cách thức vận hành này qua những bộ phim về Chaebol Hàn Quốc như: Hạ cánh nơi anh, Những người thừa kế, Tầng lớp Itaewon, Vì sao đưa anh tới, Khu vườn bí mật,…

Thêm vào đó, để phục vụ riêng cho việc xuất khẩu các nhà tài phiệt Hàn thường tự thành lập một thương hiệu chuyên thực hiện mục đích này. Tuy nhiên, họ khó có thể phát triển và mở rộng riêng biệt trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng bởi sự kiểm soát các Chaebol từ luật pháp cũng như chính phủ Hàn Quốc.