Nguyên lý tảng băng trôi trong văn học là gì?

Nguyên lý tảng băng trôi trong văn học là gì?

Nguyên lý tảng băng trôi là nội dung xuất hiện trong môn văn lớp 12. Đây là nội dung khá quan trọng và hay được nhắc đến trong các bài kiểm tra hay bài thi. Trong bài viết này chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu kỹ hơn về nội dung này trong tác phẩm Ông già và biển cả của Hemingway.

Nguyên lý tảng băng trôi trong văn học là gì?

Nguyên lý tảng băng trôi trong văn học là nguyên lý dựa trên cơ sở của một hiện tượng vật lý. Khi một tảng băng trôi ở trên đại dương thì sẽ chỉ có một phần nổi trên bề mặt nước còn bảy phần chìm khuất. Đây chính là cách nói hình ảnh để thể hiện yêu cầu đối với một tác phẩm văn học. Nhà văn không nên đưa trực tiếp phát ngôn cho ý tưởng của mình mà phải viết sao cho hình tượng nhân vật có nhiều sự liên tưởng để người đọc có thể rút ra được những phần ẩn theo cảm nhận của bản thân.

Phân tích tảng băng trôi trong Ông Già và biển cả của Hemingway

Nhà văn Hemingway đã sử dụng những hình ảnh nổi tiếng để nói về phương pháp “tảng băng trôi” trong tác phẩm Ông già và biển cả. Với 7/8 phần chìm dưới nước và chỉ có 1 phần là nổi lên trên để cho mọi người nhìn thấy rõ. Hình ảnh ấy không chỉ minh họa cho phong cách văn học của Hê-minh-uê mà nó còn đưa ra một cách tóm tắt yêu cầu đối với một áng văn chương có giá trị, đặc biệt là các độc giả của thế kỉ XX.

Truyện đòi hỏi sự sáng tạo tích cực của người đọc đối với tác phẩm. Mỗi người đọc sẽ dựa theo các cấp độ khác nhau sẽ khám phá ra những tảng băng ngầm của phương pháp tảng băng trôi trong tác phẩm. Hình ảnh này của Hê-minh-uê đã được một thuật ngữ lí luận gợi lên, đó chính là mạch ngầm văn bản.

Dưới vẻ trần trụi, thô sơ và rõ ràng bên ngoài thì tác phẩm của ông còn ẩn giấu những tầng sâu kín, đa nghĩa và chứa đầy chất thơ. Thoạt nhìn, ngôn từ ở đây thường ngắn gọn và đơn giản. Điều này đặc biệt được thể hiện rõ nhất qua một loạt ngôn từ mà người ta coi là sở trường của ông, đó là ngôn ngữ đối thoại.

Người ta ví lối văn chương đối thoại của nhà văn Hê-minh-uây với những cuộn băng ghi âm hoặc lối văn điện tín. Những câu đối thoại rời rạc, khó hiểu ấy không đơn giản chỉ là sự hứng thú của nhà văn, mà nó thường gắn bó với kiểu nhân vật của ông. Họ không trần tình, bộc lộ rõ tâm tư mà thường là giấu kín nó.

Muốn hiểu hết những lời đối thoại nhân vật của Hê-minh-uây, nhiều khi chúng ta phải im lặng và nhập hẳn vào trong văn cảnh của họ nữa. Huống chi nhà văn thường hay ẩn mình, không giải thích hay bình luận nhiều về nhân vật. Vậy nên có những câu đối thoại gần như hoàn toàn thuộc về phần chìm của tảng băng trôi.

Phần nổi của tảng băng trôi trong tác phẩm Ông già và biển cả, là những gì mình nhìn thấy được qua văn bản ngắn gọn, đơn giản. Qua lượng ngôn từ hạn hẹp chuyền tải qua nhiều lớp nghĩa sâu xa. Nhà văn Macket đã nhận xét: “Những gì mà Hemingway viết trong khoảng 100 trang sách đó, những nhà văn khác có thể biến nó thành một cuốn tiểu thuyết dày đến hàng nghìn trang”.

Nhân vật với số lượng cũng không nhiều, cũng là tác phẩm đơn giản chỉ nói về hoạt động câu cá nên được giản lược về cốt truyện.

Phần chìm của tảng băng trôi trong tác phẩm “Ông già và biển cả” có các tầng ý nghĩa có thể khai thác được. Theo Lê Huy Bắc thì có đến 3 cách hiểu về tác phẩm “Ông già và biển cả”:

Đầu tiên, theo triết lý về cái bi đát của các nhà văn hiện đại. Tác giả dường như muốn khẳng định rằng cuộc đời của mỗi người là một cuộc hành trình mệt nhọc và chẳng bao giờ tới đích. Vậy nên ông lão dù có câu được con cá kiếm và chiến thắng nó thì cũng chẳng mang được nó hoàn chỉnh vào tới bờ.

Khi ông lão mang bộ xương vào tới bờ thì người thấy được giá trị của nó chính là cậu bé. Đây là cái mà hướng dẫn viên du lịch không thể hiểu được. Cái không có giá trị với người này nhưng lại trở nên vô giá với người khác.

Thứ hai, theo cái nhìn tiến bộ của các nhà phê bình Mác Xít: “Đây chính là cuộc chiến của con người để chống lại số phận”. Khi con người đã nỗ lực phấn đấu thì sẽ không bị khuất phục trước số phận.

Gs. Phùng Văn Tửu đã nhận xét rằng: “Tác phẩm miêu tả về cuộc vật lộn gay gắt giữa con người với thiên nhiên đầy chân thực. Từ đó nêu bật được cái quyết liệt và sự tàn bạo của đời sống cùng khả năng chống trả của con người”.

Thứ ba, theo Phong Lê đánh giá thì “Ông già và biển cả” còn tố cáo hiện thực xã hội lúc bấy giờ. Ông lão như một người lao động vất vả, khổ cực. Con cá kiếm chính là thành quả lao động nhưng lại bị bọn cá mập vây cướp đi. Bọn cá mập cũng giống như bọn tư sản chuyên bóc lột người lao động: “Ta có thể thấy được đâu đó thấp thoáng bóng dáng của một xã hội loài người với đầy rẫy những bất công. Trong xã hội mà ông già đang sống, đất liền kia cũng có bao nhiêu đàn cá mập hung hãn và tham lam không kém. Nó đang ngồi dưng ăn bám, cướp không của cải, mồ hôi nước mắt của những người dân lao động.

Xem thêm:

Phản ứng tráng gương của este, andehit, ankin, benzen, glucozơ,…

3 mẫu tóm tắt lặng lẽ Sa Pa hay, ngắn gọn và xúc tích

Ngoài ra, nguyên lý tảng băng trôi còn được áp dụng thực tế trong cuộc sống rất nhiều như công việc, tình yêu, … Những người áp dụng tốt phương pháp này để đạt được những thành công nhất định.

Như vậy, qua bài viết này các bạn có thể hiểu kỹ hơn về nguyên lý tảng băng trôi trong văn học là gì? Hy vọng bài viết có thể giúp các bạn đạt được điểm cao trong môn văn.