Phương pháp 3T chinh phục điểm 9,10 hữu cơ – tài liệu môn Hóa Học
Chào mừng bạn đến với pgdgiolinhqt.edu.vn trong bài viết về Phương pháp 3t chúng tôi sẽ chia sẻ kinh nghiệm chuyên sâu của mình cung cấp kiến thức chuyên sâu dành cho bạn.
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
PHƢƠNG PHÁP 3T – CHINH PHỤC ĐIỂM 9, 10 HỮU CƠ
1.1. CÁC DẠNG BÀI TẬP VỀ ESTE
A. PHƢƠNG PHÁP 3T
1. CƠ SỞ LÍ THUYẾT
– Khi bài cho một este hay hỗn hợp este, hỗn hợp gồm este và axit cacboxylic ta có thể tách hỗn hợp
thành 3 thành phần: COO, CH
2
, H
2
, gọi tắt là PHƢƠNG PHÁP 3T
– Phƣơng pháp 3T thỏa mãn 3 yếu tố: Nhóm chức, đồng đẳng, độ bất bão hòa.
+ Nhóm chức: Khi áp dụng phương pháp 3T không làm thay đổi bản chất phản ứng ở nhóm chức, ví
dụ este chứa COO có phản ứng: COO + NaOH COONa + OH (ancol)
+ Đồng đẳng (CH
2
): Phương pháp 3T thỏa mãn với tất cả các chất trong cùng dãy đồng đẳng, ta cắt
toàn bộ các gốc hiđrocacbon trong phân tử thành CH
2
.
+ Độ bất bão hòa (k): Phương pháp 3T thỏa mãn ngay cả khi các chất không cùng số nhóm chức, độ
bất bão hòa, khi ta tách H
2
hoặc thêm vào các chất
2
HX
n (1 k)n
→ Vậy ta tách este bất kì thành 3 thành phần: COO, CH
2
, H
2
, tôi gọi đó là PHƢƠNG PHÁP 3T
2. ƢU ĐIỂM VÀ HẠN CHẾ.
– Ƣu điểm: Phương pháp 3T giúp cho việc tính toán gọn hơn, dùng một phương pháp có thể áp dụng
cho nhiều dạng bài mà không phải nhớ rất nhiều cách giải cho nhiều dạng bài khác nhau.
– Hạn chế: Phương pháp 3T khi áp dụng cho các bài tập cơ bản thì không phát huy được điểm mạnh
của phương pháp so với các phương pháp khác, vậy ta chỉ nên áp dụng với các dạng bài tập vận dụng
cao.
3. ÁP DỤNG
2
2 H X Y Z
2
Gi° sö hçn hîp E chøa 3 este m³ch hë X ; este Y ; este Z
COO
Ph¬ng ph²p 3T E CH n (1 k)n (1 k ‘)n (1 k ”)n
H
k l¯ tæng sè liªn kÕt trong c²c gèc hi®rocacbon trong este X
Víi k’ l¯ tæng sè
liªn kÕt trong c²c gèc hi®rocacbon trong este Y
k” l¯ tæng sè liªn kÕt trong c²c gèc hi®rocacbon trong este Z
22
2 2 2
COO
NaOH COO (OH) ancol X
2 X H (X) Br
4
2
BTE
2 CH H O
2
n
Khi X t²c dông víi NaOH ta cã: n n n ; n
sè chøc este
Khi X t²c dông víi dung dÞch Br ta cã: n n n
C OO : x
Khi ®èt ch²y X C H : y 6n 2n 4n
H : z
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 3
B. CÁC DẠNG CÂU HỎI VỀ ESTE (ÁP DỤNG PP 3T)
DẠNG 1: ESTE 3 CHỨC, CHẤT BÉO
3 5 3
2
2
2
2
2
COO
NaOH COO C H (OH) X
H X X
2 X H (X) B
Br X X
COO : x
Este P 3 chøc X CH : y
H : z
n
Khi X t²c dông víi NaOH ta cã: n n ; n n
3
z n (4 k )n
Khi
h¬ng ph²
í
p
X t²c dông v i dung dÞch Br ta cã: n n n
n (k 3).n
3T:
2
2 2 2
22
r
X
4
BTE
CH H O
2
2
CO H O
X 0
X
2
(k l¯ sè liªn kÕt trong ph©n tö X)
C OO : x
6n 2n 4n
Khi ®èt ch²y X C H : y
nn
k1
n
H : z
Câu 1: (Sở GD và ĐT Quảng Bình 2019) Đốt cháy hoàn toàn a gam triglixerit X cần vừa đủ 4,83
mol khí O
2
,thu được 3,42 mol CO
2
và 3,18 mol H
2
O.Mặt khác a gam X phản ứng hoàn toàn với
dung dịch NaOH,thu được b gam muối.Giá trị của b là
A. 54,84. B. 57,12. C. 28,86. D. 60,36.
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
3 5 3
BT.C
COO
2
BT.H C H (OH) X
2
BTE 0
NaOH COO
2
BTKL
COO : x
x y 3,42
x 0,18
n
n n 0,06
X C H : y y z 3,18 y 3,24 3
n n 0,18
z 0,06
6y 2z 4.4,83
H : z
(44.0,18 14.3,24 0,06.2) 40.0,18 m 92.0,
06 m 54,84 gam §²p ²n A
Câu 2: Thủy phân hoàn toàn a mol triglixerit X trong dung dịch NaOH vừa đủ thu được glixerol và m
gam hỗn hợp muối. Đốt cháy hoàn toàn a mol X thu được 1,375 mol CO
2
và 1,275 mol H
2
O.
Mặt khác,a mol X tác dụng tối đa với 0,05 mol Br
2
trong dung dịch. Giá trị của m là
A. 20,60. B. 20,15. C. 22,15. D. 23,35.
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
3 5 3
BT.C
NaOH
2
BT.H
C H (OH)
2
COO : x
x y 1,375
n 0,075
x 0,075
X CH : y
x
n 0,025 y 1,3
y 0,05 1,275
x
3
H : ( 0,05)
3
BTKL
(44.0,075 14.1,3 0,025.2) 40.0,075 m 92.0,025 m 22,15 gam
§²p ²n C
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 4
Câu 3: (Sở GD và ĐT Nam Định 2019) Thủy phân hoàn toàn chất béo X trong dung dịch NaOH thu
được glixerol và hỗn hợp hai muối gồm natri oleat và natri stearat.Đốt cháy m gam X cần vừa
đủ 154,56 gam O
2
thu được 150,48 gam CO
2
.Mặt khác,m gam X tác dụng tối đa với V ml dung
dịch Br
2
1M.Giá trị của V là
A. 300. B. 180. C. 150. D. 120.
Hƣớng dẫn giải:
2
22
CO
X X 2
2
Br X H
COO : 0,18
n
3,42
C 3.18 3 57 n 0,06 CH : 3,24 (BT.C)
57 57
H : 0,06 (BTE)
n n n 0,12 V 0,12 lÝt 120ml
Câu 4: Đốt cháy hoàn toàn a mol chất béo A thu được b mol CO
2
và c mol nước, biết b – c = 5a. Khi
hidro hóa hoàn toàn m gam A cần vừa đủ 2,688 lít H
2
(đktc) thu được 35,6 gam sản phẩm
B. Mặt khác thủy phân hoàn toàn m gam A trung tính bằng một lượng dung dịch NaOH
vừa đủ, rồi cô cạn thu được x gam xà phòng. Giá trị của x là
A. 36,24. B. 12,16. C. 12,08. D. 36,48.
Hướng dẫn giải:
22
2
2
CO H O
X H X X X
X
X
2 A H
2X
BTKL
nn
0,12
k 1 5 1 6 n (k 3)n n 0,04
n (6 3)
COO : 3n 0,12
35,6 gam CH : 2,16 mol (BTKL) m 35,6 m 35,6 2.0,12 35,36
H : n 0,04
x 35,36 40.0,12 92.0,04 36,48 gam §²p ²n D
Câu 5: Đốt cháy hoàn toàn m gam hỗn hợp X gồm ba este (chỉ có chức este) tạo bởi axit fomic với
các ancol metylic, etylenglicol và glixerol thu được 4,032 lít CO2 (đktc) và 2,52 gam H2O. Giá
trị của m là
A. 6,24. B. 4,68. C. 5,32. D. 3,12.
Hướng dẫn giải:
3 2 2 2
2 2 4 2 2 2 2
3 3 5 2 2 2 2
HCOOCH CO .CH .H COO : a mol
X (HCOO) C H 2CO .2CH .H CH : a mol
(HCOO) C H 3CO .3CH .H H : b mol
2
2
2
CO
2 O
2 H O
n 2a 0,18
CO : 2a mol a 0,09
X
H O : (a b) mol n a b 0,14 b 0,05
X
m 44.0,09 14.0,09 2.0,05 5,32 (gam) §²p ²n C .
Câu 6: Thủy phân hoàn toàn chất béo X sau phản ứng thu được axit oleic (C
17
H
33
COOH) và axit
linoleic (C
17
H
31
COOH). Nếu đốt cháy hoàn toàn m gam X cần 76,32 gam oxi thu được 75,24
gam CO
2
. Mặt khác m gam X tác dụng vừa đủ với V ml Br
2
1M. Tìm V
A. 120. B. 150. C. 360. D. 240
Hƣớng dẫn giải: ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 5
2
2 2 2 2
22
CO
XX
BTE
2 CH H O H
2
Br X H
n
1,71
C 18.3 3 57 n 0,03
57 57
COO : 0,09
2,385.4 6.1,62
X CH :1,62 6n 2n 4n n 0,09
2
H
n n n 0,03 0,09 0,12 V 0,12 lÝt 120ml §²p ²n A
DẠNG 2: AXIT ĐƠN CHỨC, ESTE ĐƠN CHỨC
Câu 7: (Nguyễn Trung Thiên – Hà Tĩnh 2020) Đốt cháy hoàn toàn 5,4 gam hỗn hợp X gồm axit
acrylic, axit oleic, vinyl axetat, metyl acrylat cần vừa đủ V lít O
2
(đktc). Hấp thụ toàn bộ sản
phẩm cháy vào nước vôi trong dư, sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được 30 gam kết tủa.
Giá trị của V là
A. 8,512. B. 8,064. C. 8,96. D. 8,736.
PHƢƠNG PHÁP 3T
23
2
2 2 2
BT.C
CO CaCO
4
O
2
BT.C 2
2
BTE
O CH O
30
n n 0,3 mol
100
Ta thÊy c²c axit trong X ®Òu cã 1 liªn kÕt ®«i C C
44x 14y 5,4 C OO : x x 0,04
5,4 gam X CO : 0,3
y 0,26 x y 0,3
C H : y
4n 6n n 0,39
mol V 22,4.0,39 8,736 lit §²p ²n D
Câu 8: Hỗn hợp X gồm 3 este đơn chức, tạo thành từ một ancol Y với 3 axit cacboxylic (phân tử chỉ có
nhóm -COOH) trong đó có 2 axit no là đồng đẳng kế tiếp nhau và một axit không no (có đồng
phân hình học, chứa một liên kết đôi C=C trong phân tử). Thủy phân hoàn toàn 5,88g X bằng
dung dịch NaOH thu được hỗn hợp muối và m gam ancol Y. Cho m gam Y vào bình đựng Na
dư, sau phản ứng thu được 896ml khí (đktc) và khối lượng bình tăng 2,48 gam. Mặt khác, nếu
đốt cháy hoàn toàn 5,88 gam X thu được CO
2
và 3,96 gam H
2
O. Phần trăm khối lượng của este
không no là
A. 29,25%. B. 49,82%. C. 38,76%. D. 34,01%
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
ROH H
ancol 3
ancol
n 2n 0,08
Ancol : ROH M 32 (CH OH)
m 2,48 2.0,04 2,56
2
2
2 O
2
BT.H
2
2
3
H
X
33
n 2n 1 3
COO : 0,08
44.0,08 14x 2y 5,88 CO x 0,16
5,88 gam X CH : x
H O : 0,22 y 0,06 x y 0,22
H : y
HCOOCH : a
n a b 0,06
0,08 0,16
C 3 X CH COOCH : b
0,08
c 0,08 0,06 0,02
C H COOCH : c
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 6
5 8 2
BT.C
33
C H O
2.0,06 (n 2).0,02 0,24
2a 3b (n 2).0,02 0,24 1 n 4
3.0,06 (n 2).0,02 0,24
V× axit kh«ng no, cã ®ång ph©n h×nh häc n 3 tháa m±n
este kh«ng no l¯: CH CH CH COOCH
0,02.(14.5 30)
%m
5,8
.100 34,01% §²p ²n C
8
DẠNG 3: HỖN HỢP CHỨA ESTE ĐƠN CHỨC, ESTE ĐA CHỨC
Câu 9: Hợp chất X là một este no, mạch hở, hai chức (phân tử không chứa thêm nhóm chức nào khác).
Đốt cháy hoàn toàn X cần thể tích khí oxi bằng thể tích CO
2
sinh ra ở cùng điều kiện. Lấy 13,2
gam X phản ứng hết với 200 ml dung dịch KOH 1,25M. Sau phản ứng thu được hỗn hợp hai
ancol và dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y thu được chất rắn khan có khối lượng xấp xỉ bằng
A. 16,5 gam B. 13,5 gam C. 15,5 gam D. 19,5 gam
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
2 O
2
BTE
2
2
X 3 2 5
2
COO : x
44x 14y 2.0,5x 13,2 CO : (x y) x 0,2
13,2 gam X CH : y
H O y 0,3 6y 2.0,5x 4(x y)
H : 0,5x
0,2 0,3 13,2
C 5 X l¯ H C OOC COO C H : 0,1 mol
0,1 132
(COOK) : 0,1 mol
m gam
KOH d: 0,
m 166.0,1 56.0,05 19,4 (gam)
05 mol
§²p ²n D
Câu 10: (Lƣơng Thế Vinh – Hà Nội 2020) Hỗn hợp T gồm ba este X, Y, Z mạch hở (M
X
< M
Y
< M
Z
).
Cho 51,36 gam T tác dụng vừa đủ với dung dịch chứa 0,47 mol NaOH, thu được một muối duy
nhất của axit cacboxylic đơn chức và hỗn hợp Q gồm các ancol no, mạch hở, có cùng số
nguyên tử cacbon trong phân tử. Đốt cháy hoàn toàn Q thu được 18,144 lít khí CO
2
và 19,44
gam H
2
O. Tổng số nguyên tử có trong phân tử Z là
A. 41. B. 40. C. 42. D. 30.
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
2 O
NaOH
2 2 0,47
2
BTKL
RCOONa
37
BTKL
3 6 2 an
3 5 3
O : 0,47
CO : 0,81
COO : 0,47 C 0,81 3
ancol C : 0,81
H O :1,08 H 2,16 8 51,36 gam T CH : y
H : 2,16
H : z
RCOONa : 0,47 m 50,76 gam
C H OH
3 ancol C H (OH) m
C H (OH)
col
RCOONa 3 5 3 5 3 3 5
12.0,81 2.1,08 16.0,47 19,4 gam
50,76
M 108 (C H COONa) Z l¯ (C H COO) C H
0,47
Tæng sè nguyªn tö trong ph©n tö Z l¯ 41 §²p ²n A
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 7
Câu 11: Thủy phân hoàn toàn 7,612 gam hỗn hợp X gồm 2 este đơn chức và 2 este đa chức (đều mạch
hở) cần dùng vừa đủ 80 ml dung dịch KOH a mol/l. Sau phản ứng, thu được hỗn hợp Y gồm
các muối của các axit cacboxylic và các ancol. Đốt cháy hoàn toàn hỗn hợp Y thì thu được
muối cacbonat 4,4352 lít CO
2
(đktc) và 3,168 gam H
2
O. Giá trị của a gần giá trị nào nhất sau
đây?
A. 1,56. B. 1,95. C. 1,42. D. 1,63
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
2
O KOH x mol
22
2 2 3
BT.C
BT.H
CO : 0,198 mol COO : x
hh muèi
7,612 gam CH : y H O : 0,176 mol
ancol
H : z K CO : 0,5x mol
44x 14y 2z 7,612
x 0,132
x y 0,198 0,5x y 0,132
z 0,22
y z 0,5x 0,176
KOH
gÇn nhÊt
n 0,08a 0,132
a 1,65M §²p ²n D
Câu 12: Hỗn hợp E gồm este X đơn chức và axit cacboxylic Y hai chức (đều mạch hở, không no có một
liên kết đôi C=C trong phân tử). Đốt cháy hoàn toàn một lượng E, thu được 0,43 mol khí CO
2
và 0,32 mol hơi nước. Mặt khác, thủy phân 46,6 gam E bằng 200 gam dung dịch NaOH 12%
rồi cô cạn dung dịch, thu được phần hơi Z có chứa chất hữu cơ T. Dẫn toàn bộ Z vào bình đựng
Na, sau phản ứng khối lượng bình tăng 188,85 gam đồng thời thoát ra 6,16 lít khí H
2
(đktc).
Biết tỉ khối của T so với H
2
là 16. Tổng số nguyên tử trong phân tử X là
A. 20. B. 15. C. 17. D. 18.
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
E
2
2
COO : 0,11 mol (BT.C)
ThÝ nghiÖm 1: E m 9,32 gam
CH : 0,32 mol (BT.H)
NaOH : 0,6 mol
ThÝ nghiÖm 2: 200 gam dung dÞch
H O :176 gam
3 NaOH Na
2 0,6 mol
2 2
COO
b×nh t¨ng
BT.C
X
CH OH : a mol COO : 0,55 X : a
46,6 gam E Z H : 0,275 mol
CH :1,6 Y : b H O : (176 18.2b) gam
n a 2b 0,11
a 0,25
m 32a (176 18.2b) 2.0,275 188,85 b 0,15
0,25.C
3 5 3
Y
4 6 2
C H COOCH : 0,25
0,15.C 2,15 n 5 v¯ m 6
C H (COOH) : 0,15
X cã 15 nguyªn tö §²p ²n B
Câu 13: Đốt cháy hoàn toàn 10,56 gam hỗn hợp E gồm ba este no, hở X, Y, Z ( M
X
< M
Y
< M
Z
< 148
với tỉ lệ mol lần lượt là 3: 10: 3) cần vừa đủ 0,4 mol O
2
, thu được 0,4 mol CO
2
. Đun nóng 10,56
gam E với dung dịch NaOH (dư 25% so với lượng phản ứng), cô cạn dung dịch sau phản ứng
thu được chất rắn T và hỗn hợp hai ancol (kế tiếp trong dãy đồng đẳng). Đốt cháy hoàn toàn T,
thu được Na
2
CO
3
, CO
2
và 0,36 gam H
2
O. Phần trăm khối lượng của Y trong E là
A. 62,50% B. 28,41% C. 33,52% D. 70,08% ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 8
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
O (0,4 mol)
22
BTE
2
2
NaOH:0,2 COO
X
COO : x 44x 14y 2z 10,56 x 0,16
10,56 g E CH : y (BT.C) CO : 0,4 x y 0,4 y 0,24
z 0,08 H : z (BT.H) 6y 2z 4.0,4
(COONa)
n 0,16
2 E gåm 3 este 2 chøc T
n 0,08
2
O
22
2
3
ancol
25
33
2 5 3
2 5 2
: 0,08
CH : 0 (BT.H) H O : 0,02
NaOH d: 0,04
Muèi l¯ (COONa) : 0,08
CH OH : 0,08
0,4 0,16
Ancol : R’OH : 0,16 mol C 1,5
0,16 C H OH : 0,08
CH OOC COOCH : 3x
0,08 mol E C H OOC COOCH :10x
C H OOC COOC
2 5 3
5
C H OOC COOCH
3x 10x 3x 0,08 x 0,005
H : 3x
%m 62,5% §²p ²n A
Câu 14: Hỗn hợp X chứa các este đều mạch hở gồm hai este đơn chức và một este đa chức, không no
chứa một liên kết đôi C=C. Đốt cháy hoàn toàn 0,24 mol X cần dùng 1,04 mol O
2
, thu được
0,93 mol CO
2
và 0,8 mol H
2
O. Nếu thủy phân X trong NaOH, thu được hỗn hợp Y chứa 2
ancol có cùng số nguyên tử cacbon và hỗn hợp Z chứa 2 muối. Phần trăm khối lượng của este
đơn chức có khối lượng phân tử lớn trong X là
A. 22,7%. B. 15,5%. C. 25,7%. D. 13,6%
Hƣớng dẫn giải:
2
CO
25
X
NaOH
n
0,93
C 3,875 cã 1 este cã 3 nguyªn tö C l¯: HCOOC H
n 0,24
X Y gåm 2 ancol cã cïng sè nguyªn tö C Z gåm 2 muèi
2
25
2 O 1
25 1,04
2
1
24
HCOOC H (1 ): x mol
0,19 mol CO : 0,93
X R COOC H (2 , n nguyªn tö C): y mol
H O : 0,8
HCOOC H OOCR (m nguyªn tö C) : z mol
22
BT.O
CO H O
x y z 0,24
x 0,16
2x 2y 4z 2.1,04 2.0,93 0,8 y 0,03
n n 0,13 y 0,08 z 0,05
25
BT.C
2 3 2 5
2 4 2 3
HCOOC H : 0,1
n5
0,16.3 0,03n 0,05.m 0,93 X C H COOC H : 0,03
m6
HCOOC H OOCC H : 0,08
2 3 2 5
C H COOC H
100.0,03
%m .100% 13,6%
74.0,1 100.0,03 144.0,08
§²p ²n D
PHƢƠNG PHÁP 3T ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 9
2
2 O (1,04) BT.H
2
2
BT.O
2
NaOH
x y 0,93
COO : x x 0,29
CO : 0,93
X CH : y y z 0,8 y 0,64
H O : 0,8
z 0,16 H : z 2x 2.1,04 2.0,93 0,8
0,93
C 3,875
0,24
0,24 mol
2 ancol cïng C
X
2 muèi
2
2 3 2 5
2 5 H
n 2n 1 2 5
2 4 n 2n 1
BT.C
C H COOC H
HCOOC H : 0,16 n
X C H COOC H : 0,24 0,16 0,05 0,03
HCOOC H OOCC H : 0,29 0,24 0,05
0,16.3 0,03(n 3) 0,05(n 4) 0,93 n 2
100.0,03
%m .100% 13,61%
(44.0,29 14.0,64 2.0,16)
Câu 15: X, Y, Z là ba este đều no và mạch hở (không chứa nhóm chức khác và M
X
< M
Y
< M
Z
). Đun
nóng hỗn hợp E chứa X, Y, Z với dung dịch NaOH vừa đủ thu được một ancol T và hỗn hợp F
chứa hai muối A và B có tỉ lệ mol tương ứng là 5: 3 (M
A
< M
B
). Dẫn toàn bộ T qua bình đựng
Na dư thấy khối lượng bình tăng 12 gam đồng thời thu được 4,48 lít khí H
2
(đo ở đktc). Đốt
cháy toàn bộ F thu được Na
2
CO
3
,
CO
2
và 6,3 gam H
2
O. Số nguyên tử hiđro có trong Y là
A. 10. B. 6. C. 8. D. 12.
Hƣớng dẫn giải:
2 4 2
2 4 2
a2
12,4
R’ 17a R’ 14a T l¯ C H (OH) : 0,2 mol
0,4 / a R’ 28
3 este m³ch hë, t³o tõ ancol C H (OH) v¯ 2 axit cacboxylic
2 axit cacboxylic ®¬n chøc
1
2
R COONa : 5x mol (n nguyªn tö H)
0,4 mol muèi F 5x 3x 0,4 x 0,05
R COONa : 3x mol (m nguyªn tö H)
BT.H
3
HCOONa : 0,25 n1
0,25n 0,15m 2.0,35 F
CH COONa : 0,15 m3
2
T
a
T b×nh t¨ng H
2 2 4
2 4 3
3 2 2 4
0,4
n
a Ancol T: R'(OH)
m m m 12 2.0,2 12,4 gam
X : (HCOO) C H
E Y : HOOC C H COOCH sè nguyªn tö H trong Y l¯ 8
Z : (CH COO) C H
§²p ²n C
PHƢƠNG PHÁP 3T + ĐỒNG ĐẲNG HÓA ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 10
2
2 4 2
NaOH
2 0,4 23
O
2
2
2
2
2 2 4
24
3
R’
ancol (12 0,2.2) 12,4 gam C H (OH)
OH : 0,4
COO : 0,4
E CH :
Na CO : 0,2
HCOONa : 0,4
H : 0,2
Muèi CO
CH : 0,15
H O : 0,35
X : (HCOO) C H
HCOONa : 0,25
Hai muèi E Y : HOOC C H
CH COONa
3
3 2 2 4
COOCH
Z : (CH COO) C H
sè nguyªn tö H trong Y l¯ 8 §²p ²n C
Câu 16: Hỗn hợp E chứa hai este đều hai chức, mạch hở, không phân nhánh và không chứa nhóm
chức khác. Đốt cháy hoàn toàn 69,6 gam E cần dùng vừa đủ 3,6 mol O
2
, thu được 39,6 gam
nước. Mặt khác, đun nóng 69,6 gam E với dung dịch NaOH vừa đủ, thu được hỗn hợp F chứa
hai ancol đều no (tỉ khối của F so với H
2
bằng 27,8) và hỗn hợp G chứa hai muối. Dẫn toàn bộ
F qua bình đựng Na dư, thấy khối lượng bình tăng 27 gam. Phần trăm khối lượng của este có
khối lượng phân tử nhỏ hơn trong hỗn hợp E là
A. 80,2%. B. 73,3%. C. 24,4%. D. 26,7%.
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
4
2
O (3,6 mol) BTE
2
BT.H 0
2
C OO : x
44x 14y 2z 69,6
x 0,8
69,6 gam C H : y 6y 2z 4.3,6 y 2,5
z 0,3
y z 2,2
H : z
2
2
2
OH COO H ancol ancol
OH
2 ancol
R’OH 2 5
R’OH R”(OH)
R”(OH) 2
27,8
n n 0,8 n 0,4 m 27 2.0,4 27,8 n 0,5
2.27,8
R’OH : a a b 0,5 a 0,2 n 0,8
1,6
R”(OH) : b n 0,5 a 2b 0,8 b 0,3
M 46 (C H OH)
0,2M 0,3M 27,8
M 62 (C H
1
12
2
2
1
12
2
2
42
1
2 5 2 R
H
RR 2
2 2 4 R
R 3 4 2 5 2 BT.C
RR
2 3 2 2 4
R
(C
(OH) )
k1
R (COOC H ) : 0,1
n 0,1(1 k ) 0,3(1 2k ) 0,3
k1
(R COO) C H : 0,3
C3
C H (COOC H ) : 0,1
0,1(C 6) 0,3(2C 4) 0,8 2,5 E
C 2 (C H COO) C H : 0,3
%m
3 2 2 4
H COO) C H
170.0,3
.100% 73,3% §²p ²n B
186.0,1 170.0,3
Câu 17: Cho 0,08 mol hỗn hợp X gồm 4 este mạch hở phản ứng vừa đủ với 0,17 mol H
2
(xúc tác Ni, t°),
thu được hỗn hợp Y. Cho toàn bộ Y phản ứng vừa đủ với 110ml dung dịch NaOH 1M, thu
được hỗn hợp Z gồm 2 muối của 2 axit cacboxylic no có mạch cacbon không phân nhánh và
6,88 gam hỗn hợp T gồm 2 ancol no, đơn chức. Mặt khác, đốt cháy hoàn toàn 0,01 mol X cần
vừa đủ 0,09 mol O
2
. Phần trăm khối lượng của muối có phân tử khối lớn hơn trong Z là ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 11
A. 54,18%. B. 32,88%. C. 58,84%. D. 50,31%
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP TRUYỀN THỐNG
XY
Y
NaOH
Ta cã: n n 0,08 mol
n x y 0,08 este ®¬n chøc: x mol x 0,05
Y
este 2 chøc : y mol n x 2y 0,11 y 0,03
2
2
2
O
2O
O
0,08 mol X cÇn n 0,09.8 0,72
§èt 0,08 mol Y ®èt
0,17
0,17 mol H cÇn n 0,085
2
§èt 0,08 mol Y n 0,72 0,085 0,805 mol
2
2
a 2a 2
O
O
6,88 35
T gåm hai ancol no, ®¬n chøc: C H O : 0,11 mol 14a 18 a
0,11 11
§èt T cÇn : n
§èt 2 muèi cÇ
35
0,11.1
n : n
,5. 0,52
0,805 0,525 0,28 mol
5
11
2
n 2n 1 2
m 2m 4 4 2
3 5 2
O
4 4 4 2
C H O Na : 0,05
Z gåm
C H O Na
C H O Na n3
3n 2 3m 5
n 0,05. 0,03. 0,28 5n 3m 27
2 2 m 4 C H O Na
: 0,03
4 4 4 2
C H O Na
162.0,03
%m .100% 50,31% §²p ²n D
162.0,03 96.0,05
.
PHƢƠNG PHÁP ĐỒNG ĐẲNG HÓA
Nhận xét: Do Z gồm hai muối không phân nhánh và hai ancol đơn chức nên X là bốn este tối đa
hai nhóm chức được tạo bởi axit đơn chức, hai chức và các ancol đơn chức
2
2
3
2 1 2
2
yù:
Toång soá mol caùc ñoái töôïng trong Y baèng 0,08( tính CH )
0,08 mol X caàn 0,72 mol O
0,11
0,11 2
Y ñöôïc qui ñoåi 0,11
0,11
XY
Y
Löu
nn
n k h o â n g
Ñoá t
HCOOH
HCOOH x
HOOC COOH x
CH OH X
CH y y
HO
①
②
③
3
2 1 2
2
2
2
0,11
0,11
0,17
x
HOOC COOH x
CH OH
CH y y
HO
H
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 12
2
1 2 2 2
0,08
0,72 mol O
12
6,88 gam
Trong ñoù y laø soá mol CH phaân phoái vaøo axit coøn y laø soá mol CH vaøo ancol
(0,11 2 ) 0,11 0,11 0,08
0,5(0,11 2 ) 0,5 1,5.0,11 1,5( ) 0,5.0,17 0,72
Y
n
xx
x x y y
ancol
2
1
2 2
2
0,11.32 14 6,88
0,03 0,05
0,16 hôïp muoái 0,06
0,16 0,24
Goïi n, m laàn löôït laø soá nhoùm CH hai axit
2
0,05 0,06 0,16 hô
1
y
x HCOOH
y Ho ã n HOOC C OOH
CH y
trong
n
n m Ho ã n
m
2
25
2
0,05
ïp muoái
0,06
% 50,31%
NaOOCCH COONa
C H COOH
HOOCCH COOH
m
PHƢƠNG PHÁP 3T + BẢO TOÀN ELECTRON
2 2 2 2
O (®èt Y) O (®èt X) O (®èt H )
2
4
20
BTE
2
2
2
X
Y n n n 0,72 0,085 0,805 mol
H : 0,17
C OO : 0,11
Y C H : a O (0,805 mol) 6a 2.0,08 4.0,805 a 0,51
H : 0,08
BTKL
muèi Y NaOH 2 ancol
1 1
NaOH
2 2
Y
2 2
12
m m m m (44.0,11 14.0,51 2.0,08) 40.0,11 6,88 9,66 g
R COOR’ : 0,05 R COONa : 0,05
n 0,11
Ta cã: 1< 2 Y 9,66 g
n 0,08
R (COONa) : 0,03 R (COOR’) : 0,03
0,05(R 67) 0,03(R 134
2 4 2
1
25
2
24
C H (COONa)
R 29 (C H )
) 9,66
R 28 (C H )
162.0,03
%m .100% 50,31% §²p ²n D
9,66
Câu 18: Hỗn hợp E gồm ba este mạch hở, đều có bốn liên kết pi (π) trong phân tử, trong đó có một este
đơn chức là este của axit metacrylic và hai este hai chức là đồng phân của nhau. Đốt cháy hoàn
toàn 12,22 gam E bằng O
2
, thu được 0,37 mol H
2
O. Mặt khác, cho 0,36 mol E phản ứng vừa đủ
với 234 ml dung dịch NaOH 2,5M, thu đươc hỗn hợp X gồm các muối của các axit cacboxylic
không no, có cùng số nguyên tử cacbon trong phân tử; hai ancol không no, đơn chức có khối
lượng m
1
gam và một ancol no, đơn chức có khối lượng m
2
gam. Tỉ lệ m
1
: m
2
có giá trị gần
nhất với giá trị nào sau đây?
A. 2,7. B. 1,1. C. 4,7. D. 2,9.
Cách 1: Truyền thống ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 13
n 2n 6 2
m 2n 6 4
n 2n 6 2
m 2n 6 4
E
NaOH
este ®¬n chøc: C H O : x
Hçn hîp gåm 3 este ®Òu cã 4 liªn kÕt
Hai este 2 chøc: C H O :y
C H O : x
ThÝ nghiÖm 2: 0,36 mol E ph°n øng víi 0,585 mol NaOH
C H O : y
n x y 0,36 mol
n
n 2 n 6 2
m 2 n 6 4
C H O
C H O
n x 0,135
0,135 3
x 2y 0,585 mol y 0,225 n 0,225 5
2
2
n 2n 6 2 O
2
m 2n 6 4
HO
E
7 8 2
8 10 4
C H O : 3a
ThÝ nghiÖm 1: H O : 3a(n 3) 5a(m 3)
C H O : 5a
n
3a(n 3) 5a(m 3) 0,37
m 3a(14n 26) 5a(14m 58) 12,22
C H O n7
3n 5m 24
12,22 gam E
0,37
42n 70m 368 12,22 m 8 C H O
33 3 5 2
3
2 2 3
2
5
2 2 3
C²c axit cïng C.
T
CH CHCH OOC CH C
O
g
H COOC
c
H
C
huû ph©n E thu ®îc:
2 ancol kh«n no, ®¬n chø v¯ 1 ancol no ®¬n chøc.
C H OH : 3a C H CO CH C CH : 3a
H CHCH OOC C
5
(
C H OH : 5a E 3 anc
a
CH CO C
l
) H
o
O
1
32
m
CH OH : 5a m
gÇn nhÊt 1
2
m 3.56 5.58
2,8625 §²p ²n D
m 5.32
Cách 2: PHƢƠNG PHÁP 3T
CO H O
22
BT.H
2
nn
2
X
44x 14y 2z 12,22
COO : x x 0,13
12,22 gam E CH : y y z 0,37 y 0,48
0,36 z 0,11 H : z
(x y) 0,37 3n 3. x
0,585
2
23
H
2
CH C(CH )COOR’ : a a 2b 0,13
a 0,03
n 2a b 0,11
b 0,05
R(COOR’) : b
R’
B
2
T.C
R’
R,R’
3
RR
2
2
‘
2
23
CH CHCH OOC CH CH COOCH
CH CHC
C3
0,03(C 4) 0,05(C 2) 0,13 0,48
C6
C²c axit cïng C.
E NaOH
2 ancol kh«ng no, ®¬n chøc v¯ 1 ancol no ®¬n chøc.
CH C(CH )COOCH C CH : 0,03
E
Ç
22
2
3
22
g n nhÊt 1
2
3
CH CCH OH : 0,03
CH OH : 0,05
CH CHCH OH : 0,05 )
m 56.0,03 58.0,05
2,8625 §²p ²n D
0,05
HH
m 32.0,
OOC C(CH CO
05
OC
Câu 19: (Liên Trƣờng Nghệ An 2020) Hỗn hợp X gồm ba este mạch hở đều tạo bởi axit cacboxylic
với ancol, trong đó hai este có cùng số nguyên tử cacbon trong phân tử. Xà phòng hóa hoàn ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 14
toàn 40,2 gam X bằng dung dịch NaOH vừa đủ, thu được 22,0 gam hỗn hợp Y gồm hai ancol
đơn chức, kế tiếp trong dãy đồng đẳng và hỗn hợp Z gồm hai muối. Cho toàn bộ Y vào bình
dung dịch H
2
SO
4
đặc ở 140
o
C để chuyển hết toàn bộ ancol thành ete thì thấy có 16,6 gam ete
tạo ra. Đốt cháy hoàn toàn Z cần vừa đủ 0,45 mol O
2
, thu được Na
2
CO
3
, CO
2
và H
2
O. Phần
trăm khối lượng của este có phân tử khối nhỏ nhất trong X là
A. 44,78%. B. 18,40%. C. 59,70%. D. 36,82%.
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
o
24
2
16,6 gam
140 C
H SO ®Æc
22 gam
2
NaOH
3
2 x
23
0 2
O (0,45 mol)
2
2
ROR
ROH(x mol)
22 16,6
H O : 0,5x 0,3
COO : x 18
40,2 gam X CH : y
C OONa : x
Na CO
H : z
Z C : a CO
HO
H : b
3
ancol
25
Z
BTE
CH OH : 0,4
22
M 36,67 22 gam
2.0,3 C H OH : 0,2
m 67.0,6 12a b 40,2 40.0,6 22
a 0,1
b 0,8
0,6 4a b 4.0,45
3
X
BT.C
X COO
3
X 3 3
25
HCOOCH
m 44.0,6 14y 2z 40,2 y 0,9
z 0,6 n n
0,6 y 0,4 2.0,2 0,6 0,1
HCOOCH : 0,3
40,2
X gåm c²c este ®¬n chøc M 67 X CH COOCH : 0,1
0,6
HCOOC H : 0,2
60.0,3
%m .100% 44,78% §²p ²
40,2
n A
Câu 20: Cho hỗn hợp X gồm 2 este mạch hở, trong đó có 1 este đơn chức và 1 este hai chức. Đốt
cháy hoàn toàn 11,88 gam X cần vừa đủ 14,784 lít O
2
(đktc) thu được 25,08 gam CO
2
. Đun
nóng 11,88 gam X với 300 ml dung dịch NaOH 1M, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được
chất rắn Y và phần hơi chỉ chứa chất hữu cơ là 1 ancol đơn chức Z. Cho Z vào bình đựng Na
dư đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn thì khối lượng bình tăng 5,85 gam. Trộn Y với CaO rồi
nung trong điều kiện không có không khí thu được 2,016 lít (đktc) một hiđrocacbon duy nhất.
Phần trăm khối lượng của este hai chức trong X là
A. 57,91%. B. 72,40%. C. 27,60%. D. 42,09%.
Hƣớng dẫn giải: ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 15
2
2 O
0,66 mol
2
BT.O
COO (este) R’OH
CO : 0,57 mol este ®¬n chøc: x mol
11,88 gam
este 2 chøc: y mol H O : 0,44 mol (BTKL)
0,44
n 0,57 0,66 0,13 mol n
2
o
1
NaOH
CaO,t 1 2
2 NaOH
2
Na 2
2
0,13 mol
0,065 mol
R COONa : x
Y 0,09 mol khÝ
R COOR’ R (COONa) : y
R (COOR”) 1
ancol Z: R’OH RONa H
2
2 5 2 5
1
BTKL 2
Y2
BT.O
0,26(R’ 17) 2.0,13 5,85 R’ 29 (C H ) ancol l¯ C H OH
R COONa : 0,05
x y 0,09 x 0,05
m 17,9 gam R (COONa) : 0,04
y 0,04 2x 4y 0,26
NaOH d: 0,17
2 2 2 5 2
1
23 12
2
22
C H (COOC H )
R 27 (C H )
0,05(R 67) 0,04(R 134) 40.0,17 17,9
R 26 ( C H )
172.0,04
%m .100% 57,91% §²p ²n A
11,88
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
2 O
2 0,66 mol
2
BTE
2
R’OH
COO : x 44x 14y 2z 11,88 x 0,13
CO : 0,57 mol
11,88 gam X CH : y x y 0,57 y 0,44
HO
z0 H : z 6y 2z 4.0,66
V× z 0 Hai este ®Òu kh«ng no cã 1 liªn kÕt ®«i C C
m 5,85 2.0,
o
R’OH 2 5
1
CaO,t 2
2
BT.O
COO
este BT.C
este ®¬n este 2 chøc
5,85 2.0,065
065 5,98 gam M 46 (C H OH)
0,13
R COONa : x
x y 0,09 x 0,05
Y R (COONa) : y RH : 0,09
y 0,04 n x 2y 0,13
NaOH d
C
0,05.C 0,04.C 0,57
2 2 2 5 2
®¬n 2 3 2 5
este 2 chøc 2 2 2 5 2
C H (COOC H )
5 C H COOC H : 0,05
X
C 8 C H (COOC H ) : 0,04
172.0,04
%m .100% 57,91% §²p ²n A
11,88
Câu 21: Hỗn hợp X gồm ba este đều no, mạch hở, trong phân tử chỉ chứa một loại nhóm chức.
Đốt cháy hoàn toàn 35,34 gam X cần dùng 1,595 mol O2, thu được 22,14 gam nước. Mặt
khác, đun nóng 35,34 gam E với dung dịch NaOH vừa đủ, thu được hỗn hợp Y chứa hai
muối của hai axit có mạch không phân nhánh và 17,88 gam hỗn hợp Z gồm một ancol đơn
chức và một ancol hai chức có cùng số nguyên tử cacbon. Phần trăm khối lượng của este đơn
chức trong hỗn hợp X là
A. 4,98%. B. 12,56%. C. 4,19%. D. 7,47%.
Hƣớng dẫn giải: ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 16
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
X
O (1,595 mol) BTE
22
BT.H
2
m 44x 14y 2z 35,34
COO : x
35,34 gam X CH : y H O (1,23 mol) 6y 2z 4.1,595
H : z y z 1,23
Câu 22:
2
NaOH COO OH
HX
25 BTKL
ancol muèi
2 4 2
x 0,48
n n n 0,48 mol
ROH : 0,2
y 0,98 17,88 gam
n n 0,25 mol R’OH : 0,14
z 0,25
COONa : 0,48
C H OH : 0,2
17,88
M 68,77 m 36,66 gam C : 0,3 (BT.C)
0,26 C H (OH) : 0,14
H: 0,9
3 2 5
3 2 2 4
3
3 2 5 CH COOC H
2
2 5 2
(BT.H)
(CH COO) C H : 0,14
CH COONa : 0,3
X CH COOC H : 0,02 %m 4,98%
(COONa) : 0,09 (BT.C)
(COOC H ) : 0,09
§²p ²n A
Hỗn hợp X gồm hai este đều no, mạch hở cùng số nhóm chức, trong phân tử mỗi este chỉ chứa
một loại nhóm chức. Đun nóng 0,2 mol X với dung dịch NaOH vừa đủ, thu được hỗn hợp Y
gồm các ancol và hỗn hợp Z gồm hai muối. Dẫn toàn bộ Y qua bình đựng Na dư, thấy khối
lượng bình tăng 17,04 gam; đồng thời thoát ra 4,48 lít khí H
2
đktc. Đốt cháy hoàn toàn Z cần
dùng 0,52 mol O
2
thu được Na
2
CO
3
và 0,78 mol hỗn hợp CO
2
và H
2
O. Phần trăm khối lượng
của ancol có khối lượng phân tử lớn nhất trong hỗn hợp Y là
A. 42,7%. B. 21,3%. C. 52,3%. D. 26,1%
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
2
COO COONa OH H
23
O
2 0,52
2
NaOH
2 0,4
2
n n n 2n 0,4 mol
Na CO : 0,2 COONa : 0,4
Z C : a CO : (a 0,2)
COO : 0,4
H : b H O : 0,5b
X CH :1 mol
O : 0,4
H : 0,2
ancol C : (17,04 2.0,2) 17,44 gam
H:
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 17
BTE
3
2
22
2
BT.C
R’
2
HCOONa : 0,12
CH COONa a 0,26 4a b 4.0,52
Z (COONa) : 0,14
b 0,64 CH (COONa) (a 0,2) 0,5b 0,78
CH : 0,26 0,12 0,14
R’OH : 2.0,14 0,28
17,44 gam 0,28.C 0,06.
0,12
R”(OH) : 0,06
2
3 6 2
R”
R’ 2 5
C H (OH)
R” 3 6 2
C (1 0,26) 0,74
C 2 C H OH : 0,28
76.0,06
%m .100% 26,1%
C 3 C H (OH) : 0,06 46.0,28 76.0,06
§²p ²n D
Câu 23: Hỗn hợp T gồm ba este X, Y, Z đều mạch hở (X, Y đơn chức, M
X
< M
Y
và Z hai chức). Thủy
phân 23,36 gam T trong dung dịch NaOH vừa đủ, thu được 18,32 gam hỗn hợp E gồm 2 muối
của hai axit cacboxylic no và 15,44 gam hỗn hợp F gồm 3 ancol có cùng số nguyên tử C (có
khối lượng phân tử khác nhau). Mặt khác, đốt cháy 23,36 gam T cần dùng 29,12 lít O
2
(đktc)
và đốt cháy 15,44 gam F cần dùng 25,312 gam lít O
2
. Biết các khí đều đo ở đktc, các phản ứng
xảy ra hoàn toàn. Hiệu khối lượng m
Z
-m
X
có giá trị gần nhất là
A. 15,4. B. 13,3. C. 14,4. D. 16,3.
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
BTKL
NaOH COO OH NaOH
T 2 O (1,3 mol)
BTE
2
2
2
2
23,36 gam
18,32 15,44 23,36
n 0,26 mol n n n 0,26 mol
40
m 44.0,26 14x 2y 23,26 CO x 0,84
H O y 0,08
6x 2y 4.1,3
COO : 0,26
T C H : x
H : y
2
O
(1,13 mol)
NaOH
15,44 gam
3
2
O : 0,26
12a b 16.0,26 15,44 a 0,78
F C : a
4a b 4.1,13 2.0,26 b 1,92
H : b
COONa : 0,26
CH COONa : 0,06
18,32 gam E C : 0,06 (BT.C)
0,26 0,
(COONa) :
H : 0,18 (BT.H)
06
0,1
2
2
2
ancol OH ancol
3 7 3 5 3 3
H
H 2 este ®¬n chøc
2 este ®¬n chøc
0,78
E chøa muèi hai chøc 3 ancol ®Òu ®¬n chøc n n 0,26 C 3
0,26
Ba ancol l¯ C H OH, C H OH, C H OH
n 0,08
n n Este hai chøc ph°i l¯ este no:
n 0,06
3 7 2
este
3 7 2
(COOC H )
2(0,84 0,08)
HoÆc ta biÖn luËn: H 11,5 Cã 1 este cã sè H > 11,5 l¯ (COOC H )
0,16
2
3 3 3
3 3 5 Z X
H
3 7 2
X : CH COOC H : a
a b 0,06
a 0,02
T Y : CH COOC H : b m m 15,44 gam
n 0,1 a 0,08
b 0,04
Z : (COOC H ) : 0,1
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 18
Câu 24: Hỗn hợp X gồm ba este mạch hở đều tạo bởi axit cacboxylic với ancol, trong đó hai este có
cùng số nguyên tử cacbon trong phân tử. Xà phòng hóa hoàn toàn 7,76 gam X bằng dung dịch
NaOH vừa đủ, thu được hỗn hợp X gồm hai ancol đơn chức, kế tiếp trong dãy đồng đẳng và
hỗn hợp Z gồm hai muối. Cho toàn bộ Y vào bình đựng kim loại Na dư, sau phản ứng có khí
H
2
thoát ra và khối lượng bình tăng 4 gam. Đốt cháy hoàn toàn Z cần vừa đủ 0,09 mol O
2
thu
được Na
2
CO
3
và 4,96 gam hỗn hợp CO
2
và H
2
O. Phần trăm khối lượng của este có phân tử
khối nhỏ nhất trong X là
A. 15,46%. B. 61,86%. C. 19,07%. D. 77,32%.
2
NaOH
2 ancol
23 NaOH
2 x O
2 0,09 mol
2
2
ancol H : 0,5x m (4 x)
COO: x
Na CO : 0,5x
COONa : x
7,76 gam X CH : y
Z C : a CO : (0,5x a)
H : z
4,96 gam
H : b H O : 0,5b
BTE
BTKL
muèi
x 4a b 4.0,09
x 0,12
m [7,76 40x (4 x)] 67x 12a b a 0,02
b 0,16 44(0,5x a) 18.0,5b 4,96
3
3
ancol
25
25
muèi
3
3
33
HCOOCH
CH OH : 0,1
4 0,12
M 34,33
0,12 C H OH : 0,02
HCOOC H : 0,02
HCOONa : 0,12 0,02 0,1
0,12 0,02
C 1,167 X HCOOCH : 0,08
CH COONa : 0,02 0,12
CH COOCH : 0,02
60.0,08
%m .100% 61,86% §²p ²n
7,76
B
Câu 25: Hỗn hợp E gồm ba este mạch hở X, Y, Z (M
X
< M
Y
< M
Z
, phân tử không phân nhánh và không
có nhóm chức nào khác), đều tạo bởi axit cacboxylic với ancol, trong đó hai este có cùng số
nguyên tử cacbon trong phân tử. Xà phòng hóa hoàn toàn 35,38 gam E bằng dung dịch NaOH
vừa đủ thu được dung dịch chứa một ancol đơn chức duy nhất và 39,54 gam hỗn hợp muối. Cô
cạn dung dịch sau phản ứng rồi toàn bộ muối tác dụng với lượng NaOH/ CaO dư, nung nóng
đến phản ứng hoàn toàn thu được 8,288 lít hỗn hợp khí (đktc) trong đó có 3,36 lít H
2
, còn lại là
hai ankan đồng đẳng kế tiếp. Phần trăm khối lượng của Z trong E có giá trị gần nhất với giá trị
nào sau đây?
A. 50% B. 52,5%. C. 55%. D. 60%. ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 19
3
o
muèi este BTKL
R’OH NaOH 3 NaOH CH OH
NaOH R’OH
2 NaOH
NaOH CaO,t
2 n 2n 2 0,52
2
mm
Ta thÊy M M Ancol l¯ CH OH n n 0,52
nn
COONa : 0,52
H : 0,15 COO : 0,52
39,54 C : 0,32 (BT.C)
35,38 g E CH CH
H : 0,86 (BTKL)
H
2
2
3
CH (E)
H (E) muèi
2
n 2n 1
33
25
: 0,22
CH OH : 0,52
n 0,84
n n 0,15 0,22 0,37
Muèi 2 chøc: 0,15
Muèi ®¬n chøc: 0,22
(COONa) : 0,15
0,52 0,32 0,15.2
39,54 g n 1,455
C H COONa : 0,22 0,22
X : CH COOCH : 0,12
E Y : C H COOCH
32
3 (COOCH )
32
118.0,15
: 0,1 %m .100% 50,03%
35,38
Z : (COOCH ) : 0,15
Câu 26: X là este no, đa chức, mạch hở; Y là este ba chức, mạch hở (được tạo bởi glixerol và một axit
cacboxylic đơn chức, không no chứa một liên kết C=C). Đốt cháy hoàn toàn 17,02 gam hỗn
hợp E chứa X, Y thu được 18,144 lít CO2 (đktc). Mặt khác, đun nóng 0,12 mol E cần dùng
570 ml dung dịch NaOH 0,5M thu được dung dịch G. Cô cạn dung dịch G thu được hỗn hợp
T chứa 3 muối (T1, T2, T3) và hỗn hợp 2 ancol có cùng số nguyên tử cacbon. Biết M
T1
T2
< M
T3
và T3 nhiều hơn T1 là 2 nguyên tử cacbon. Phần trăm khối lượng của T3 trong
hỗn hợp T gần nhất với giá trị nào dưới đây?
A. 25%. B. 30%. C. 20%. D. 29%.
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
XY
NaOH
este NaOH X Y
X O
X
2
YY
2
17,02 gam
n n 0,12
n 0,285
ThÝ nghiÖm 2: 2,375 X l¯ este hai chøc
n 0,12 n 2n 3n 0,285
COO :19x
n 0,075 X : 5x mol n 5
E CH : y C
n 0,045 n 3 Y: 3x mol
H : 5x 2.3x x
2
O (0,81 mol)
37
X BT.C
XY
Y
13
3 3 6 3 7
22
2 3 3 5
3 3 7
CH
C9 19x y 0,81 x 0,01
0,05.C 0,03.C 0,81
44.19x 14y 2x 17,02 y 0,62 C 12
T : CH COONa : 0,05
X : CH COO C H OOCC H
E T T : CH CHCOONa : 0,09
Y : (CH CHCOO) C H
T : C H COONa : 0,05
%m
gÇn nhÊt
OH
110.0,05
.100% 30,45% §²p ²n B
82.0,05 94.0,09 110.0,05
ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 20
Câu 27: Hỗn hợp M gồm hai este X, Y (đa chức, mạch hở, M
X
< M
Y
). Hiđro hóa hoàn toàn m gam M
cần vừa đủ 0,25 mol H
2
, thu được hỗn hợp E. Đun nóng E cần vừa đủ 0,29 mol NaOH, thu
được hỗn hợp T gồm hai muối của hai axit cacboxylic đồng đẳng kế tiếp) và hỗn hợp G (gồm
hai ancol đa chức đều có số nguyên tử C < 4). Đem đốt cháy hết muối T cần 1,33 mol O
2
. Mặt
khác, đốt cháy hết lượng G thu được 12,76 gam CO
2
. Nếu đốt cháy hết m gam hỗn hợp M cần
vừa đủ 1,55 mol O
2
. Số nguyên tử H trong Y là
A. 24. B. 28. C. 26. D. 20.
Hƣớng dẫn giải:
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
2
O
2
NaOH
2
2
O
2
1,33 mol
2
2
R
Ancol ®a chøc CO : 0,29
COO : 0,29
OH : 0,29
E CH
H C OONa : 0,29
H
Muèi ®¬n chøc
C H : 0,79 (BTE)
2
25
muèi
37
O (CÇn ®èt E)
2
C H COONa : 0,08
0,29 0,79
C 3,7
0,29 C H COONa : 0,21
M
0,25
§èt ch²y E §èt n 1,55 1,675 mol
H : 0,25 2
22
22
O CH BT.C BTE cho thÝ nghiÖm ®èt E
CH (E) H E ancol
2 4 2 2 5 2 2 4
ancol ancol
3 5 3 3 7 3 3 5
4n 6n
n 1,08 mol n 0,11 n n
2
C H (OH) : 0,04 (C H COO) C H : 0,04
0,29
C O 2,63 E
0,11 C H (OH) : 0,07 (C H COO) C H : 0,07
2
8 12 4
H
15 20 6
X : C H O X cã 1 liªn kÕt ®«i C C
n 0,25 0,04.1 0,07.3 M
Y cã 3 liªn kÕt ®«i C C Y : C H O
Y cã 20 nguyªn tö H §²p ²n D
1.2. HỖN HỢP ESTE, PEPTIT, AMIN,….
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
22
H gèc HC X
22
2 2 HCl NH
22
NaOH COO
22
Hi®rocacbon CH ;H
n (1 k )n
Ancol O;CH ;H
Este, axit cacboxylic COO;CH ;H n n
Aminoaxit COO;NH;CH ;H
nn
Amin NH;CH ;H
(trong ®ã
Ph¬ng ph²p 3T
gèc HC
k l¯ sè liªn kÕt cða c²c gèc hi®rocacbon trong chÊt h÷u c¬)
Câu 28: Hỗn hợp X gồm glyxin,alanin,valin,metylamin và trimetylamin.Đốt cháy hoàn toàn 0,18 mol
hỗn hợp X cần dùng vừa đủ 0,615 mol O
2
.Sản phẩm cháy gồm CO2,H2O và N2 (trong đó số
mol CO2 là 0,40 mol).Cho lượng X trên vào dung dịch KOH dư thấy có a mol KOH tham gia
phản ứng.Giá trị của a là
A. 0,06. B. 0,07. C. 0,08. D. 0,09. ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 21
Hƣớng dẫn giải:
2 2 2
22
1
BTE
NH CH H O
2
BT.C
COO CH CO
2
2
KOH COO
COO : x
N H : 0,18
n 6n 2n 4n
0,18 6y 2.0,18 4.0,615
X
x y 0,4
n n n
C H : y
H : 0,18
x 0,08
n n 0,08 mol §²p ²n C
y 0,32
Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm hai amino axit no,hở ( chỉ chứa hai loại nhóm chức).Đốt cháy hoàn
toàn 0,03 mol hỗn hợp X cần 3,976 lít O
2
(đktc)thu được H
2
O,N
2
và 2,912 lít CO
2
(đktc).Mặt
khác,0,03 mol X phản ứng vừa đủ với 0,05 mol HCl thu được dd Y.Dung dịch Y phản ứng vừa
đủ với a mol NaOH,cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan.Giá trị của m là
A. 8,195. B. 6,246. C. 7,115. D. 9,876
Hƣớng dẫn giải:
2
22
O
0,1775 BTE
2
2
BTKL
NaOH H O COO HCl X NaOH HCl muèi H O
COO : a
a b 0,13 NH : 0,05 a 0,03
X
CH : b b 0,1 1.0,05 6b 2.0,03 4.0,1775
H : 0,03
n n n n 0,08 m m m m m
m (44.0,03 15.0,05 14.0,1 2.0,03) 40.0,08 36,5.0,05 18.0,08 7,115 gam
§²p ²n C
Câu 29: Hỗn hợp X gồm axit glutamic, glyxin. Hỗn hợp Y gồm axit maleic (HOOC-CH=CH-COOH),
axit acrylic, buten. Đốt cháy m gam hỗn hợp M gồm a mol X và b mol Y cần 7,56 lít O
2
đktc,
thu được 18,67 gam CO
2
và H
2
O. Mặt khác cùng lượng M trên tác dụng vừa đủ với 0,11 mol
NaOH. Cho a mol X tác dụng tối đa được với bao nhiêu mol HCl?
A. 0,02. B. 0,04. C. 0,03. D. 0,05.
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
2
BTE
O
2
0,3375 BTKL
18,67 g
2
2
2
HCl NH
COO : 0,11
CO
x 6y 2x 4.0,3375 NH : x
HO
E
CH : y
(44.0,11 17x 14y) 32.0,3375 18,67 14x
N : 0,5x
H : x
x 0,03
n n 0,03 mol §²p ²n C
y 0,21
Câu 30: Hỗn hợp X gồm các aminoaxit no,mạch hở (trong phân tử chỉ có nhóm chức -COOH và –
NH
2
)có tỉ lệ mol n
O
: n
N
= 2: 1. Để tác dụng vừa đủ với 35,85 gam hỗn hợp X cần 300 ml dung
dịch HCl 1,5M. Đốt cháy hoàn toàn 11,95 gam hỗn hợp X cần vừa đủ 9,24 lít khí O
2
(đktc).
Dẫn toàn bộ sản phẩm cháy vào dung dịch Ca(OH)
2
dư,thu được m gam kết tủa. Giá trị của m
là
A. 25,00. B. 33,00. C. 20,00. D. 35,00.
Hƣớng dẫn giải: ThS. Trần Trọng Tuyền – Giáo viên chuyên luyện thi môn Hóa học ĐT: 0974 892 901
Facebook: Trần Trọng Tuyền Fanpage: Hóa học 3T
Trang 22
2
2
BTE
2
2
11,95 gam X cÇn võa ®ð 0,4125 mol O
35,85
35,85 gam X cÇn .0,4125 3.0,4125 1,2375 mol O
11,95
COO : 0,45
44.0,45 15.0,45 14a 2b 35,85 NH : 0,45 a 0,
35,85 gam X
CH : a
0,45 6a 2b 4.1,2375
H : b
32
CaCO CO
6
b 0,45
(0,45 0,6)
§èt 11,95 gam X n n 0,35 m 35 gam
3
Câu 31: Đốt cháy hoàn toàn 0,05 mol hỗn hợp E gồm hai chất hữu cơ mạch hở X (C
n
H
2n+1
NO
2
)
và este hai chức Y (C
m
H
2m-2
O
4
) cần vừa đủ 0,2875 mol O
2
, thu được CO
2
, N
2
và 0,235
mol H
2
O. Mặt khác, khỉ cho 0,05 mol E tác dụng hết với dung dịch NaOH vừa đủ, đun
nóng. Kết thúc phản ứng, cô cạn dung dịch, thu được hỗn hợp Z gồm hai ancol kế tiếp
nhau trong dãy đồng đẳng và a gam hỗn hợp muối khan (có chứa muối của glyxin). Biết tỉ
khối hơi của Z so với H
2
là 21. Giá trị cùa a là
A. 6,29. B. 5,87. C. 4,54. D. 4,18.
PHƢƠNG PHÁP 3T
2
ancol 3 2 5
1
2
n 2n 1 2 O (0,2875 mol)
2
2
m 2m 2 4
2
2
2
M 42 Hai ancol l¯ CH OH v¯ C H OH
COO : x 2y
CO
N H : x
C H NO : x
0,05 mol E H O : 0,235 mol
C H O : y
C H : z
N
H : 0,05
BT.H
E
BTE
2 2 2 5 BT.C
3 2 2 5
ancol NaOH
x y 0,05
x 0,03
x 2z 2.0,05 2.0,235 y 0,02 m 6,01 gam
z 0,17
x 6z 2.0,05 4.0,2875
H NCH COOC H n4
0,03n 0,02m 0,03 2.0,02 0,17 E
m 6 H C OOCCH COO C H
nn
COO
BTKL
E NaOH
n 0,03 2.0,02 0,07 mol
m m m 42.0,07 m 6,01 40.0,07 42.0,07 5,87 gam
